Çevremiz başarı hikayeleri ile dolu. Üniversiteyi terk edip milyon dolarlık şirketler kuran CEO’ların, yoksul bir mahalleden çıkıp yıldız olmuş futbolcuların, gündüz asgari ücretle çalışırken, geceleri bestelerini yapıp büyük başarı kazanan sanatçıların hikayeleri her yerde… Kitaplarını okuyor, yaşam öykülerini takip ediyor, reklamlarda bu başarı öykülerini izliyoruz. Bütün bunlar bize ilham veriyor, kendimize veya çocuklarımıza bu öyküleri örnek gösteriyor, onların izlediği yolları izlemeye çalışıyoruz.
Başarı hikayeleri merakımızın kaynağı; uzun zamandır filmleri, reklamları, yaşam tarzı ile dünyada hakim olan Amerikan kültürü aslında. Bu kültürün bize empoze ettiği en önemli kavram ise “Amerikan Rüyası”dır. Tanımı ise basitçe şu; Çok çalışarak herkes başarıya ve refaha ulaşabilir.
Olaya bir de diğer tarafından bakalım. Acaba kaç tane genç iş kurup zengin olmak için üniversiteyi bırakmış ama başarısız olup düşük ücretlerle hayatını sürdürmeye çalışıyor? Arka mahallelerde kaç tane gencin futbolcu olma aşkı yerini büyük hayal kırıklığına bırakmış ve kaç sanatçı bütün çabalarına rağmen başarılı olamayıp asgari ücretli işinde hayatının geri kalanını tamamlamış? Büyük olasılıkla milyonlarca insan!
Survivorship Bias Nedir?
“Survivorship Bias”ı Türkçeye tam olarak çeviremedim ama “Hayatta Kalım Yanılgısı” gibi bir karşılığı var. Bununla çok vakit kaybetmeden nasıl ortaya çıktığına gelelim.
İkinci dünya savaşında kullanılan bombardıman uçakları çok önemli role sahipti. Ancak ağır ve büyük oldukları için yavaş uçuyor ve kolay hedef oluyorlardı. Askeri yetkililer bu uçakları korumak için zırhla kaplanmaya karar verdiler. Zırh, uçağı ağırlaştıran birşey olması nedeniyle her yeri kaplanamıyordu. Bu nedenle en çok hasar alan yerleri tespit edip bu bölgeleri kaplamaya karar verdiler. Bunun için de bombardımandan dönen, hasar almış uçakları inceleyip nerelerden isabet aldıklarını saptadılar. Bütün vurulma noktalarını belirleyip aşağıdaki resim üzerinde işaretlediler.
Şimdi size soralım, kırmızı noktalar uçakların isabet aldığı bölgeler olduğuna göre, siz askeri yetkililerin yerinde olsanız uçağın hangi bölümlerini zırh ile kaplardınız?
Eğer vurulan noktaların işaretlendiği bölgeleri kaplamaya karar verdiyseniz geçmiş olsun, savaşının kaybedilmesine neden oldunuz.
Üzülmeyin, birileri onları uyarana kadar askeri yetkililer de bu yanlışa düşmüşlerdi. Neden mi? Çünkü dönen uçaklar zaten hayatta kalan (Survivor) uçaklardı. Asıl bakılması gereken şey vurulup geriye dönemeyen uçakların nerelerinden isabet aldığıydı. Dönemeyen uçakların düşmesine sebep olan noktalar; kırmızı ile işaretli olanların tam tersi, işaretli olmayan bölümlerdir. Çünkü buralardan vurulan uçaklar geri dönememiş, dolayısıyla grafikte işaretlenememişti. Asıl zırh ile kaplanması gereken yerler de buralardı. Başlangıçta yapılan bu düşünce hatasına da “Survivorship Bias” yani “Hayatta Kalım Yanılgısı” adı verilmiş.
Bu Bilgiyle Ne Yapacağım?
Başarıya ulaşmaya çalışırken kazananlar kadar kaybedenlere de bakın, nerede hatalar yaptıklarını anlamaya çalışın ve bunları tekrarlamayın. bir kafe açacaksanız Starbucks’ın başarı hikayesini okumak yerine, kafe açmış ve batırmış olanları bulup onlarla konuşun.
Çok çalışmanın önemini inkar etmiyorum ama çok çalışmanın yanında ne üzerine çalıştığınız da önemli. Yeteneklerinizi ve sınırlı olan kaynaklarınızı iyi değerlendirip hedeflerinizi bunlara göre belirleyin. Yanlış bir seçilmiş bir amaç üzerine yıllarınızı harcayıp hiçbir şey elde edemeyebilirsiniz.