Literatürde tanımlanmış çok fazla şiddet türleri vardır. Ancak bu yazıda Gottman Çift Terapisinde tanımlanan iki tür şiddetten bahsedeceğim.
Bu başlıklar Dr. John Gottman ve Neil Jacobson’ın 9 yıllık boylamsal araştırma verilerinden elde edilmiş sonuçlardır. Araştırma kapsamında 4 farklı ilişki grubu ile çalışılmış; mutlu ve şiddet olmayan ilişkiler, mutsuz ve şiddet olmayan ilişkiler, durumsal şiddetin olduğu ilişkiler ve karakterolojik şiddetin olduğu ilişkiler. Bunlar üzerinden de ilişkide iki tür şiddet durumu tanımlamışlardır. Durumsal şiddet ve Karakterolojik şiddet.
Durumsal Şiddet
İlişkilerin %80 inde yaşanan, ciddi bir yaralanmanın olmadığı, kişilerin çatışma yönetimi konusundaki beceri eksikliğinden kaynaklanan bir şiddet türüdür.
- Durumsal şiddetin olduğu ilişkilerde, tartışmalarda partnerler arasında öfke artar, hafif yaralanmalar yaşanabilir.
- Bu çiftler tartışmaya başlarken çok agresif başlıyorlar.
- Birbirlerine parmak sallıyorlar.
- Tartışma süresince dört atlı (eleştiri, aşağılama, savunma, duvar örme) yoğun bir şekilde kullanılıyorlar.
- Bu davranışlarda partner üzerinde korku ya da baskı kurma çabası yoktur.
- Kişiler sonrasında pişmanlık duyar, karşı taraf üzerinde yarattıkları olumsuz etkiyi fark eder, ve onarmak isterler.
- Durumsal şiddet de mağdur ya da fail yoktur, şiddet karşılıklı olmakta.
Durumsal Şiddetin Üç Nedeni
Araştırma bulgularına bakıldığında durumsal şiddetin üç nedeni olduğu sonuca varılmıştır. İlişkilerinde durumsal şiddet yaşayan çiftler;
- Tartışma yönetme konusunda yetersiz sosyal beceriye sahipler,
- İlişkide yakınlık ve yakınlığı sağlama konusunda beceri eksiklikleri var,
- Duygularını ve hissettiklerini dile getirme konusunda sorun yaşıyorlar.
Eğer ilişkinizde “Durumsal şiddet” olduğunu düşünüyorsanız çift terapisi ile çatışma yönetme, ilişkide yakınlık sağlama vb konularda destek alarak ilişkinizi güçlendirebilirsiniz.
Araştırmada tanımlanan diğer bir şiddet türü ise “karakterolojik şiddet”tir. Bundan bahsetmeden önce ilişki istismarı kavramından bahsetmek gerekir.
Aan Ganley (1989) nin tanımına göre ilişki istismarı (battery), saldırganın partneri üzerindeki kontrolünü artırmak, partnerin günlük yaşamdaki davranışlarını değiştirmek için itmekten, zorla ilişkiye girmeye ya da cinayete kadar değişebilen şiddetin kullanıldığı bir istismar türüdür . Bu davranışlarla amaç , partnere gözdağı vermek ve korku yaratmaktır.
İlişki istismarının olduğu yerde “karakterolojik şiddet” de vardır.
Karakterolojik Şiddet Nedir?
Karakterolojik şiddette ilişki istismarı bulgularına ek olarak partnerler arasında çok belirgin bir güç dengesizliği mevcuttur.
- Partnerlerden birisi diğeri üzerinde hakimiyet kurmuştur ve korku yaratmaktadır.
- Pişmanlık yaşamadığı gibi, ortaya çıkan şiddet tablosundan karşı tarafı sorumlu tutar (Senin yüzünden bu olanlar vb.).
- Mağdurun fail üzerinde ya da maruz kaldığı şiddet üzerinde herhangi bir kontrolü yoktur.
- En belirgin işaretlerden bir diğeri mağdur, failden korkar bu nedenler tedirgin ve kaygılıdır.
Araştırmada ayrıca karakterolojik şiddet ile ilgili iki tür karakterolojik fail tipi olduğu görülüyor. Bunlar Pitbullar ve Kobralar olarak adlandırılıyor. Bu iki tip, fizyolojik ve davranışsal olarak birbirlerinden çok farklılar.
Pitbullar:
- Pitbulların fizyolojik olarak nabızları yavaş yavaş yükselir, saldırı anında pik yapar.
- Pitbullar özellikle partnerleri ile ilişkilerinde şiddet/agresyon gösterirler
- Terkedilmekten çok korkarlar,
- Partnerlerine karşı güvensizdir,
- Baskıcı ve sahiplenicidir,
- İlişkide yavaş yavaş baskı kurarlar,
- Çok kıskançtırlar ve bu nedenle partnerlerini diğer insanlardan soyutlarlar , başkaları ile görüşmelerini engellerler,
- Bu kişilerin çocukluk yaşantılarına bakıldığında aile içi şiddet ve antisosyal kişilik özelliklerine rastlanmaktadır.
Örneğin şöyle bir davranış tam bir pitbull tarzıdır; evden çıkarken kapının açılıp açılmadığı anlamak için, kapıdan çıkarken kapıya bir işaret bırakır, eş bundan habersiz o gün markete gider. Akşam eve geldiğinde kapının açıldığını fark eden pittbull, eşinin nerede olduğunu sorgular. Ancak hiç bir açıklama tatmin etmediği için, sen kiminleydin benimi aldatıyorsun gibi bir ifadeyle eşe şiddet uygular.
Kobralar:
Kobralarla ilgili en ilginç fizyolojik farklılıkları şu şekildedir.
- Saldırıdan hemen önce nabızları düşer.
- Kobralar yaşamın her alanında agresyon/şiddet gösterirler
- Terkedilmekten korkmazlar
- Aşırı manüpülatif ve etkileyicidirler
- Provakatiftirler
- Mağduru tehdit etmek için silah kullanabilirler
- Herhangi bir etkiyi kabul etmezler
- Her an kavgaya hazırdırlar
- Şiddet davranışlarından partnerlerini sorumlu tutarlar
- Aniden taşarlar
- Kobraları durduracak bir yöntem bulunamamıştır
Eğer ilişkinizde partnerinizin kobra ya da pitbull olduğunu düşünüyorsanız bir an önce kendi güvenliğiniz için ilişkiyi sonlandırmanız ve güvenliğinizi sağlamanız son derece önemlidir. Eğer ilişkide karakterolojik şiddet varsa, failde bir iyileşme sağlanamaması ve diğer partnerin güvenliği nedeniyle çift terapisi çalışılmaz.
Unutmayın şiddet kader değildir ve eğer ilişki istismarına ek olarak karakterolojik şiddet varsa partneriniz değişmeyecektir. Sevgide şiddet yoktur.